De meeste beleggingsondernemingen die zich richten op particuliere beleggers, denken dat zij helemaal voldoen aan de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Maar in de praktijk kan het beter, concludeert de AFM, op basis van een in 2015 gehouden themaonderzoek naar de naleving van de Wwft. Ook blijkt dat beleggingsondernemingen ongebruikelijke transacties nauwelijks melden bij de Financial Intelligence Unit Nederland (FIU), hoewel ze daartoe wel verplicht zijn. Daarom heeft de AFM Good practices geformuleerd. 

Good practices

Met de Good practices wil de AFM beleggingsondernemingen verder ondersteunen bij het treffen van adequate procedures en maatregelen. De branchevereniging VV&A onderschrijft deze. Het gaat om de volgende good practices:

1. De AFM benadrukt het belang van het goed bepalen van risico-indicatoren bij acceptatie en monitoring van cliënten. Volgens de autoriteit kunnen de volgende zaken een extra risico met zich meebrengen:

• Execution only-dienstverlening: witwassers kunnen zich zo eenvoudiger achter valse identiteiten verschuilen of stromannen gebruiken.
• Complexe (buitenlandse) bedrijfsstructuren: worden buitenlandse trusts en vennootschappen gebruikt, zonder activiteiten om economische eigenaren te distantiëren van hun fondsen of vermogen? De AFM waarschuwt hiervoor en noemt in dit kader de ‘Panama Papers’.
• Bepaalde beroepen kunnen meer risicovol zijn. Bij sommige beroepen, bijvoorbeeld bordeelhouder of coffeeshophouder, is opvallend vaak sprake van zwart geld of wordt het beroep meer dan gemiddeld met criminele activiteiten in verband gebracht.
• Verder kleven er extra risico’s aan cliënten uit bepaalde landen, of cliënten met banden met die landen. Het gaat dan om landen die bekendstaan als landen waar witwassen en terrorismefinanciering vaak plaatsvinden.
• Daarnaast is het opletten bij personen die om een speciale behandeling vragen (bijvoorbeeld geen of beperkte inzage in hun financiële positie) vanwege hun positie als ‘speciaal’ (rijk/machtig/publiek bekend) persoon. De AFM waarschuwt: wanneer een algemeen bekende en vertrouwde persoon cliënt wil worden, kan het ook zonder verzoek om een vipbehandeling verleidelijk zijn om minder kritisch te zijn dan zou moeten.
• Ook hoge stortingen/onttrekkingen en/of onverwachte transacties kunnen verdacht zijn. Beleggingsondernemingen moeten daarom het transactiepatroon van cliënten in de gaten houden, adviseert de AFM.
• De AFM wijst tot slot op betalingen zonder duidelijk zakelijke redenen aan andere personen dan de cliënt. Maak duidelijke afspraken over werkverdeling met samenwerkende depotbanken als het gaat om het uitvoeren van cliëntenonderzoek en de periodieke review van bestaande cliënten, zo luidt het advies van de AFM.

 
2. De AFM raadt aan om bij het initiële cliëntonderzoek ook openbare bronnen te raadplegen, zoals internetzoekmachines, het Kadaster of het register van de Kamer van Koophandel. Eveneens is het belangrijk het uitgevoerde onderzoek en de uitkomsten daarvan vast te leggen.
 
3. Volgens de AFM moeten beleggingsondernemingen periodiek de procedures en maatregelen herzien. Dit om een mismatch tussen het papieren beleid en de praktijk te voorkomen en zo ‘afvinkgedrag’ te vermijden.
 
4. Ook moeten beleggingsondernemingen periodiek de sanctielijsten controleren (zie daarvoor de Sanctiewet 1977).
 
5. Volgens de AFM moeten beleggingsondernemingen daarnaast een aantal Wwft-verplichtingen beter naleven:

• Periodieke controle van de procedures van de instelling die de identificatie van cliënten verricht, als sprake is van afgeleide identificatie.
• Regelmatige check op veranderingen in de eigendomsstructuur van rechtspersonen (periodieke UBO-verificatie).
• Dossiervorming: vastlegging van de identificatie van de cliënt en de verificatie van de identiteit van de cliënt, alsook de risicoclassificatie, de wijze waarop deze is vastgesteld en de periodieke review/monitoring.

Oproep

De AFM roept beleggingsondernemingen die zich richten op particuliere beleggers op om aan de slag te gaan met de Good practices. Daarnaast verwacht de AFM dat beleggingsondernemingen doorlopend nagaan of de getroffen procedures en maatregelen ook worden gevolgd in de praktijk. 

Meer weten?

Lees meer over de door de AFM opgestelde good practices
 
Bestrijding van terrorisme en witwassen komt ook aan de orde in een aantal opleidingen van NIBE-SVV:

• Certified Compliance Officer (CCO), start 8 maart
• Financiële Markten
• Opleidingen DSI
• Algemene Opleiding Effectenbedrijf
• Beleggen
• Asset Management