Coronaherstelplan Kaag gaat ook over witwassen

Minister Kaag van Financiën heeft op 28 maart 2022 een eerste versie van het Nederlandse Herstel- en Veerkrachtplan naar de Tweede Kamer gestuurd. Met dit plan hoopt Nederland aanspraak te maken op leningen en subsidies uit het coronaherstelfonds van de EU. Het plan bevat diverse ambitieuze maatregelen. In het plan ook een paar opvallende maatregelen om witwassen beter te bestrijden.

De EU-landen werden het in 2020 eens over een coronaherstelfonds van 750 miljard euro. Dit EU-fonds biedt hulp aan landen bij het herstel van hun economie na de coronacrisis. In principe kunnen alle EU-landen aanspraak maken op leningen en subsidies uit het fonds. Ze moeten dan wel plannen opstellen en uitvoeren, waarmee zij hun economieën sterker en weerbaarder maken.

Nederlandse plan

Ook Nederland wil van dit EU-fonds gebruikmaken. Het Nederlandse conceptplan bestaat uit diverse maatregelen. Alle maatregelen samen tellen op tot een hoger bedrag dan waar Nederland aanspraak op maakt (dat is een bedrag van bijna € 6 (5,96) miljard). Op basis van de inbreng van de Tweede Kamer, de consultatie van de belanghebbenden, en de dialoog met de Europese Commissie zal er de komende maanden gewerkt worden aan het opstellen van een finaal plan. Het streven is om dit in juni 2022 aan de Tweede Kamer te presenteren.

In grote lijnen zet minister Kaag in het conceptplan in op de volgende zaken:

• Bevorderen van groene transitie en verlaging stikstofuitstoot;
• Versnellen van de digitale transformatie;
• Uitbreiden van de woningmarkt; 
• Verbeteren van de arbeidsmarkt;
• Versterken van de publieke gezondheidssector;
• Aanpakken van belastingontduiking, witwassen en terrorismefinanciering.

De plannen op het gebied van witwassen

Nederland wordt gezien als een aantrekkelijk land voor het witwassen van crimineel vermogen. Om dat een halt toe te roepen, wil het kabinet de functionaliteit verbeteren van het Verwijzingsportaal Bankgegevens (VB) dat in 2020 in productie is gegaan. 

Het VB is een digitaal portaal voor de geautomatiseerde verstrekking van identificerende gegevens. Het VB identificeert bij welke bank een van witwassen verdacht persoon bankiert. De daartoe bevoegde opsporingsdiensten en de Belastingdienst mogen deze gegevens opvragen via het portaal. 

Op dit moment wordt gewerkt aan een faciliteit waardoor opsporingsdiensten realtime banksaldi en geldstromen van verdachten kunnen bevragen. Hiermee krijgen zij direct een beeld van financiële transacties die strafbare feiten zichtbaar kunnen maken. Zo moet beslaglegging op crimineel vermogen kansrijker worden. Als deze faciliteit is afgerond, dan kunnen opsporingsorganisaties realtime financiële informatie opvragen bij de 4 grootbanken (circa 80% van de rekeninghouders in Nederland).

Geld voor de verdere ontsluiting van het VB

Met € 10 miljoen budget uit het herstelfonds is het mogelijk het VB verder te ontwikkelen. Met dat geld is het VB te ontsluiten voor de bevraging van overige bankproducten en extra identificerende gegevens. Hierdoor is de bewijslast tegen de van witwassen verdachte crimineel sneller compleet. Ook wordt het dan mogelijk om het VB te ontsluiten voor de bevraging van saldo- en transactiegegevens bij de circa 60 kleine banken. Zo voorkom je het grote risico op het weglekeffect bij de 4 grootbanken. Het is niet wenselijk dat criminelen naar een kleinere bank gaan die niet door de opsporingsdiensten geautomatiseerd bevraagd kan worden. 

Deze maatregel bespaart financieel dienstverleners tijd, aangezien ze op een gestructureerde wijze sneller data kunnen verzamelen en leveren. Dit kan door een uniforme, maximaal op privacy beveiligde web-interface, beheerd door Justid. Om de uitbreiding van het pakket financiële en identificerende informatie geautomatiseerd via het VB te laten lopen, is wel aanpassing van de wetgeving nodig. Het kabinet wil het wetsvoorstel in het 1e semester van 2025 publiekelijk ter consultatie voorleggen. 

Aansluitverplichting uitbreiden

Concreet behelst het plan van minister Kaag: 

1. De ontwikkeling van een uniform web-interface. 
2. De uitbreiding van het pakket van de via het VB te vorderen financiële detailgegevens met gegevens zoals cliënt- en hypotheekdossiers, creditcardgegevens en camerabeelden en de extra identificerende gegevens IMEI-nummer, mobiele telefoonnummer en e-mailadres.
3. Een aansluitverplichting bij het VB, voor zover de wettelijke en privacygronden het toestaan, voor nieuwe financieel dienstverleners zoals creditcardmaatschappijen, geldwisselkantoren, verzekeraars en hypotheekverstrekkers.

Meer weten?

Wil jij alles weten over de aanpak van witwassen en terrorismefinanciering? Dan ben je bij NIBE-SVV aan het juiste adres. Onze opleidingen op dit gebied:

• Leergang Certified Compliance Officer (CCO)
• Inleiding Customer Due Diligence (CDD)
• CDD en KYC: Wwft voor Betaalinstellingen
• CDD and KYC: Wwft for Payment Institutions
• Compliance voor Financieel Adviseurs
• DAC6, Regels voor het Melden van Grensoverschrijdende Transacties

Lees ook het concept-coronaherstelplan en de Kamerbrief van minister Kaag over dit concept-plan.