Verzwijging en premierestitutie

Er is een wetsvoorstel in voorbereiding dat de verzekeringnemer recht geeft op premierestitutie bij verzwijging. Maar ik voorzie wat problemen.

Zou een klant die per ongeluk iets heeft verzwegen en daardoor geen rechten aan zijn verzekering kan ontlenen de (achteraf gezien voor niets betaalde) verzekeringspremies terug moeten krijgen? Eerder dit jaar stelde ik dit probleem al aan de orde, nadat de Tweede Kamer en Radar daar aandacht aan hadden besteed in het kader van arbeidsongeschiktheidsverzekeringen.
 
Er is een wetsvoorstel in voorbereiding, dat daarin zou moeten voorzien. Dat wetsvoorstel heeft de charme van de eenvoud. Maar wel teveel eenvoud, want ik voorzie problemen. Het wetsvoorstel houdt, kort weergegeven, in dat de verzekeringnemer in een dergelijk geval aanspraak kan maken op volledige restitutie van alle premies. Voor particuliere klanten (daaronder begrepen degenen met een AOV) zou dat dwingend recht worden. Het wetsvoorstel moet gaan gelden voor alle verzekeringen. Ik beperk me even tot enkele problemen bij levensverzekeringen.
 
Voor verzwijging bij levensverzekeringen kent de wet al een aparte regeling. Die regeling houdt geen premierestitutie in. In plaats daarvan heeft de verzekeringnemer recht op de afkoopwaarde berekend op de dag vóórdat de verzekeraar de verzekering wegens verzwijging opzegt. Als het een verpande levensverzekering is of een verzekering met een geaccepteerde begunstiging (denk bijvoorbeeld aan levensverzekeringen ter aflossing van een hypotheek) heeft niet de verzekeringnemer recht op die afkoopwaarde, maar die pandhouder resp. begunstigde. Het nu voorliggende wetsvoorstel brengt in die aparte regeling geen wijziging. Kennelijk blijft die regeling dus bestaan.
 
Maar betekent dat nu dat de verzekeringnemer/pandhouder/begunstigde in een dergelijk geval recht houdt op die afkoopwaarde en daarnaast de verzekeringnemer recht krijgt op restitutie van alle premies? Dat zou nogal dubbelop zijn. Maar het feit dat de verzekeraar de verzekering opzegt wegens verzwijging beïnvloedt natuurlijk niet de waarde van de verzekering op de dag daarvoor? Of betekent dat dat de afkoopwaarde – omdat de premies een dag later kunnen worden teruggevraagd – toch automatisch nul is? Mag de verzekeringnemer dan shoppen? Kijken wat hem het beste uitkomt? Als het dan een verpande polis is of een geaccepteerde begunstiging kan de verzekeringnemer alle premies terugvragen, waardoor die afkoopwaarde nul is. Dan staat de pandhouder of begunstigde met lege handen en is deze in de nieuwe situatie juist slechter af. Is dat de bedoeling geweest?
 
Bij een beleggingsverzekering is er nog een ander probleem. Alle premies terug betekent dat het beleggingsrisico (plus of min) volledig bij de verzekeraar is komen te liggen. Hoe redelijk is dat? Want vergeet niet: het probleem, de verzwijging, is ontstaan door een fout van de verzekeringnemer (hoe zeer te goeder trouw ook).